Explosive Dust (combustion dust) ฝุ่นระเบิดหรือฝุ่นที่มีความระเบิดได้ เป็นฝุ่นที่มีองค์ประกอบเล็กมากที่สามารถเกิดเป็นไฟได้หรือระเบิดที่รุนแรงเมื่อถูกกระจายในอากาศและเกิดการสัมผัสกับแหล่งจุดเริ่มต้นไฟเช่นประกายไฟหรือเปลวไฟ
ฝุ่นเหล่านี้สามารถเกิดจากวัสดุต่างๆ เช่นไม้ โลหะ ถ่านหิน หรือแม้แต่วัตถุอาหารเช่นแป้งหรือน้ำตาล เมื่อวัสดุเหล่านี้ถูกดูดอากาศหรือประมวลผล อาจส่งผลให้เกิดการกลายเป็นอนุภาคเล็กๆ ที่ลอยอยู่ในอากาศ เกิดฝุ่นที่มีความระเบิดได้
ความเสี่ยงเกิดขึ้นเมื่อฝุ่นเหล่านี้เข้าสู่สภาวะความเข้มข้นสูงและเกิดการสัมผัสกับแหล่งจุดเริ่มต้นไฟ หลังจากถูกจุดไฟแล้ว องค์ประกอบของฝุ่นจะเผาไหม้อย่างรวดเร็ว และปล่อยพลังงานออกมาเป็นระเบิด การระเบิดที่เกิดขึ้นสามารถก่อให้เกิดไฟไหม้ ความเสียหายโครงสร้างของอาคาร และความเสียหายต่อผู้คนในบริเวณใกล้เคียงได้
องค์ประกอบที่จะก่อให้เกิดการระเบิดได้นั้นมี 5 ส่วนประกอบสำคัญ อันได้แก่
1. ฝุ่นเชื้อเพลิง ( combustible dust ) ที่สามารถเกิดการระเบิดได้นั้น ต้องสามารถติดไฟได้ มีขนาดเล็กกว่า 420 ไมโครเมตร (µm) ตาม NFPA 654 และมีความเข้มข้นอย่ในช่วงที่เหมาะสม
2. ปริมาณออกซิเจนในอากาศ (Oxygen) จะมีผลต่อความเร็วในการเผาไหม้ ปริมาณออกซิเจนที่เหมาะสมในการติดไฟแบบรวดเร็วคือ มากกว่า 20.9 เปอร์เซนต์
3. แหล่งจุดติดไฟ (Ignition Sources) จะต้องมีพลังงานที่เพียงพอในการกระตุ้น ให้เกิดการแพร่ขยายของเปลวไฟออกไปเป็นวงกว้างและสัมผัสกับฝุ่นที่แขวนลอยอยู่ในบรรยากาศ
4. การฟุ้งกระจายของฝุ่น (Dispersion of Dust Particles) ความเข้มข้นของฝุ่นที่ ฟุ้งกระจายอยู่ในอากาศในช่วงที่ ลุกไหม้หรือระเบิดได้ ต้องอยู่ในช่วงประมาณ 50–100 g/m3 จนถึง 2 – 3 Kg/m3
5. ขอบเขตของหมอกฝุ่น (Confinement of the Dust Cloud) หมายถึง ขอบเขตที่เกิดหมอกฝุ่นปกคลุม
กระบวนการเกิดระเบิดจะเริ่มจาก องค์ประกอบที่ 1-3 แล้วเกิดการติดไฟก่อน หากมีองค์ประกอบที่ 4-5 ร่วมด้วย จะเกิดการระเบิด แต่หากมีแค่ 3 ก็จะแค่ไฟไหม้เชื้อเพลิงหมดก็ดับไป
โดยรวมแล้ว ฝุ่นระเบิดเป็นสภาวะที่เสี่ยงต่ออันตรายที่เกิดขึ้นเมื่ออนุภาคเล็กๆ ในอากาศสัมผัสกับแหล่งจุดระเบิด การดำเนินการเพื่อความปลอดภัยและการป้องกันสำคัญเพื่อป้องกันเหตุการณ์เช่นนี้และปกป้องชีวิตและทรัพย์สิน
Explosive dust collector or Wet dust collector (เครื่องดูดฝุ่นกันระเบิด) สำหรับงานโลหะ
